सहकारीमा जग राख्ने काम गरिसके,अब राजनीतिमा फकिर्दै छु

दिपक प्रकाश बाँस्कोटा
पूर्व अध्यक्ष राष्ट्रिय सहकारी संघ

नेपालको सहकारी आन्दोलनका अभियान्ता हुन् दिपक प्रकाश बाँस्कोटा । सहकारीको विकास र प्रवद्र्धनमा उनले पुर्‍याएको योगदानको चर्चा परिचर्चा कमी छैन सहकारी अभियानमा । लामो समयदेखि सहकारी प्रवद्र्धनमा लागेका उनी हाल सम्म पनि उत्तिकै कटिवद्ध भएर लागिरहेका छन् । २०४८ सालबाट सहकारीमा प्रवेश गरेका उनी हाल सम लागिरहेका छन् ।

नेपाल सरकारको नियुक्तमा राष्ट्रिय सहकारी विकास बोर्डको संस्थापक अध्यक्षबाट शुरुगरेको सहकारी यात्रा विभिन्न संघ÷संस्थाको नेतृत्व लिसकेका छन् । अध्यक्षमा नियुक्त भए पश्चात उनलाई सहकारी ऐन निमार्ण गर्न जिम्मेवारी दिईयो र उनको मिहेनत र सर्घसबाट उनी सफल भए । बोर्डको अध्यक्ष भए पश्चात १५ वर्ष सम्म निवार्चन नभएका साझा संस्थालाई निर्वाचन गराई साझा सहकारीमा रुपान्तरण गराउन सफल भएका छन् ।

सहकारी ऐन लागू भएपछि टेकेर साझा सहकारीमा रुपान्तरण गरेको उनको भनाई छ । त्यस्तै साझा सहकारीको पनि संस्थापक अध्यक्षका रुपमा काम गर्ने अवसर पाए । साझा भण्डार, साझा प्रकाशन र साझा स्वास्थ्यको पनि उनी संस्थापक अध्यक्ष भए । त्यस्तै साझा सहकारीहरुलाई एकिकृत गरी उनकै पहलमा राष्ट्रिय सहकारी संघ नेपाल गठन गरे । राष्ट्रिय संघमा पनि संस्थापक अध्यक्ष भएर काम गरे र सहकारी संघ÷संस्थाको प्रवद्र्धन र विकासमा लागी परे । संस्थापक अध्यक्ष भएर जुनसुकै काम गर्न पनि कठिन हुन्छ– उनले भने । ‘संस्थापकको काम कुनै घर बनाउन जग खन्न र जग राख्न जति गाह्रो त्यस्तै गाह्रो हुन्छ ।’ थप अनुभव भन्छन्– ‘धेरै कठिनाई काम सहकारीमा मैले गरीसके, घरको माथी कोठा थप्ने, इटा थप्ने काम साथीहरुले गर्नु भएको छ र गरी रहेका छन् । उनी भन्छन्– म पछीका नेतृत्वले धेरै सम्मान गरेका छन् । सहकार्य, सल्लाह भईरहेको छ ।

बास्कोटा भन्छन्– ‘मैले सहकारीमा कर्म गरेको हुँ । कसैलाई पनि थाहा थिएन । मैले एउटा राष्ट्रिय मर्यादा पाप्त गरेको छु जस्तो लाग्छ । सबै तिर कार्यक्रममा बोलाउँछन । प्रमुख अतिथि बनाउँछन् । जुनसुकै पार्टी, विचार धारा भएपनि त्यसले सहकारी प्रति एउटा सम्मान गर्दछ । सहकारीको अभियान्तका कारणले सम्मान प्राप्त गरेको छु जस्तो लाग्छ । आज मलाई अनुभुति भएको छ की, म ठीक बाटोमा लागेको रहेछु । त्यो समयमा ठिक, बेठिक भन्ने मलाई थाहा थिएन । अन्य साथीहरुले तैले ठिक बाटो हिडेको छैनस्, भन्दै थिए । आज तिनै साथीहरु ठिक बाटो रोजेको रहेछ, भन्ने अभिव्यक्ति आएको छ । सहकारीबाट म एकदमै सन्तुष्टि छु ।’ सहकारीका आफ्नै मुल्य मान्यता छन् । आफ्नै सात सिद्धान्तमा आधारित क्रियाकलाप गर्नु पर्छ यसका आधारमा गठन र संचालन गर्नुपछ भन्ने मैले बुझेको छु उनी भन्छन्– ‘सहकारीका सिद्धान्त आदर्शलाई, मर्यादालाई पालना नगरीकन गठन र संचालन गरेको सहकारीमा मेरो विश्वास छैन ।’

सहकारीमा प्रवेश गर्नु भन्दा लामो समय राजनीतिक यात्रामा हिडेका बास्कोटा राजनीति क्षेत्रमा पनि कहलीएका व्यक्ति हुन् । २०२२ सालमा राजनीतिक यात्रा शुरु गरेका बास्कोटा २४ सालमा गाँउ पञ्चायतको सदस्य भए । इलाम कलेज पढ्दै गर्दा २०२६ सालमा प्रवासमा विपि कोइरालालाई भेट गरे त्यसपछि नेपाली काङ्गे्रसको सदस्य भए । पार्टीमा भूमिगत कार्यकर्ता भएर काम गरे । त्यसपछि २०४६ सालको जनआन्दोलनमा जेल परे र जेलबाट निस्किए । देशमा बहुदल आएपछि विभिन्न जिम्मेवारी नेपाल सरकारबाट पाए । चुनाव लडे तर हारे । सरकारी पहिलो जिम्मेवारी स्वरुप सहकारी विकास बोर्डको अध्यक्ष भए । त्यसपछि राजनीति भन्दा पनि सहकारी क्षेत्रमा लागे । २० औं वर्ष सहकारीको यात्रा गरे । त्यपछि चुनावमा लहे, जीते पनि त्यपछि गृह राज्य मन्त्री बन्न सफल भए । अहिले पनि पाँचथर जिल्लाबाट निरन्तर पार्टीको महासमिति महादिवेशनमा मा प्रतिनिधित्व गर्दै आएका छन् । हाल पार्टीमा भन्दा पनि समय सहकारीमा दिए र सहकारीका विभिन्न सुधारका काम गरे । ‘सहकारीमा निमार्णगर्ने, जग राख्ने काम गरिसके, अब राजनीतिमा फकिर्दै छु, राजनीतिनै यस्तो अन्तिम हतियार रहेछ, त्यसको अभावमा राज्य विकास हुनै सक्दैन । त्यसकारण जति सुकै रिसाएपनि, गाली गरेपनि अन्तिममा राजनीति नै हो जसले देशलाई सुधारर्न सक्छ । देशको गति हेर्दा म राजनीतिमा फर्कन्छु । त्यसलाई कसरी राम्रो गर्न सकिन्छ भन्ने मेरो आफ्नो अनुभवका आधारमा फेरी क्रियाशिल हुँदै छु । आगामी चुनावमा कसरी जाने भनेर हेर्दै छु । प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रुपमा सहयोग त अवश्यनै हुनेछ । कसरी हुने भन्ने कुरामा क्याल्कुलेशन गर्दै छु ।’

बास्कोटाका अनुसार सहकारी प्रजातन्त्र र समाजबाटको प्राइमरी स्कुल हो । यसमा विभिन्न कार्यक्रम छ । तल्लो बर्गका मानिसलाई कसरी माथी उठाउने, हुने नहुने वर्गको खाडल कसरी समृद्ध बनाउने, कसरी शोषररहित समाज निमार्ण गर्ने, भेदभावरहीत बनाउने भन्ने यावत कुराहरु सहकारी क्षेत्रमा पाइन्छ । यि आफैमा प्रजातान्त्रिक पद्धती हो । सहकारी गुणै गुणले सम्पन्न छ– उनले भने ।