‘धेरै सहभागी जुटाउने भन्दापनि समिटलाई स्तरीय बनाउने हाम्रो उद्देश्य हो’

बागमती प्रदेश बचत तथा ऋण सहकारी संघ लि. (बागमती प्रोस्कून) को आयोजनामा यही फागुन १६ र १७ गते ‘बागमती प्रदेश साकोस समिट २०८०’ हुँदैछ । भक्तपुरको जर्मन होम हस्पिटालिटीमा दुई दिनसम्म चल्ने गोष्ठीमा विषय विज्ञहरुबाट ६ वटा कार्यपत्र प्रस्तुत हुनेछ ।
४ क्षेत्रहरुमा विभिन्न ६ वटा विषयवस्तु प्रस्तुती गरी उक्त विषयवस्तुहरु माथि छलफल गरी बागमती प्रदेशका सहकारी अभियानको भावी कार्यदिशा तय गर्न र साझा सवालका लागि ऐक्यवद्धता कायम गर्न सक्ने विषयवस्तुहरुको निष्कर्ष निकाल्न प्रयत्न गरिने आयोजकले जनाएको छ । कार्यक्रममा बागमती प्रदेशका १३ वटै जिल्लाको सहभागिता रहने छ । समिटको सहआयोजकमा १३ वटै जिल्ला बचत संघहरु रहनेछन् ।
प्रस्तुत छ, समिटको औचित्य, आवश्यकता, महत्व, तयारीका विषयमा केन्द्रीत रहेर बागमती प्रोस्कूनका अध्यक्ष उद्धव सापकोटासँग सहकारीखबरले गरेको कुराकानी

बागमती प्रदेश साकोस समिट गर्नुको उद्देश्य के हो ?
बागमती प्रदेशमा रहेका ८ हजार बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाहरुको विकास र प्रवद्र्धनका साथै संस्थाहरुमा शुद्धिकरण ल्याइ सदस्यको बचतको सुरक्षा गर्नु हाम्रो दायित्व हो । १३ जिल्लामा रहेका बचत तथा ऋण सहकारी संस्था र बचत संघहरुको ऐक्यवद्धता कायम गर्न, साझा धारणा विकास गर्न र अभियानलाई सही बाटो देखाउने उद्देश्यका साथ समिटको आयोजना गरिएको हो । समिटमा सहकारी क्षेत्रको वर्तमान समस्याका बारेमा पनि व्यापक छलफल हुनेछ । बागमती प्रदेशमा पनि समुदाय र सदस्यकेन्द्रित सहकारीहरु प्रशस्त छन् । ती संस्थाहरुमा समस्या आउन नदिन र अहिले देखिएको समस्याको निराकरणको लागि मार्ग प्रशस्त गरौं भन्ने सोचका साथ यो समिटको आयोजना गर्न लागेका हौं ।

समिटमा के-कस्ता विषयमा कार्यपत्र प्रस्तुत हुन्छ?
समिटमा धेरै वटा कार्यपत्र प्रस्तुत गर्नेभन्दा पनि सहकारीका समसामयिक विषयमा घनिभूत छलफल गर्ने हाम्रो योजना छ । हामीले १ दिनमा ३ वटा कार्यपत्र प्रस्तुत गर्ने योजना बनाएका छौं । विषय विशेषज्ञहरुबाट कार्यपत्र प्रस्तुत हुन्छ र टिप्पणीकर्तालाई पनि विषयवस्तुमा मात्रै केन्द्रित रहेर टिप्पणी गर्न भनेका छौं । २ दिनको समिटमा ३ सय जनाको सहभागिता रहनृछ । विषयवस्तुमा विज्ञता हासिल गरेका व्यक्तिहरुबाट कार्यपत्र प्रस्तुत हुने र सहकारी ऐन नियम कार्यान्वयनको अवस्था के छ ? ऐन नियममा कहाँ समस्या छ ? र कसरी प्रभावकारी रुपमा कार्यान्वय गर्न सकिन्छ भनेर पनि छलफल गर्छौं । त्यसैगरी सहकारीमा सञ्जाल व्यवस्थापन, कुन संघले के काम गर्ने र अभियानको साझा धारणा के हुन सक्छ भन्ने विषयमा पनि छलफल गरेर निचोडमा पुग्छौं ।

समिटमा कार्यपत्र प्रस्तुत गरेपछि ४ जनालाई टिप्पणीकर्ताको रुपमा राखेका छौं । उहाँहरुले पनि विषयवस्तुमा आधारित भएर बोल्नुहुनेछ । उहाँहरुले बोलेको विषयमा सहभागी साथीहरुकाबीच छलफल गराउँछौं र एउटा निष्कर्षमा पुगेरै छाड्छौं । २ दिनमा ६ वटा कार्यक्रम प्रस्तुत हुन्छन् । सहकारीमा सम्पत्ति शुद्धिकरण, जोखिमको न्युनिकरण, सहकारीमा सुशासन, बचतको सुरक्षा, ऋण लगानी र ऋण असुली, दोश्रो तहको नियामक निकाय लगायतका विषयमा छलफल हुनेछ । सहकारी अभियानको भूमिका, सहकारीमा नेतृत्व विकास र नेतृत्वलाई स्थापित गर्ने विषयमा पनि छलफल गरिनेछ । त्यसका साथै सहकारीमा देखिएको समस्या समाधानमा सदस्यको भूमिकाको विषयमा पनि छलफल गरी निष्कर्षमा पुग्ने हाम्रो लक्ष्य छ । मुलुकमा ३० हजार बढी सहकारी संस्था छन् । ती संस्थाहरुको एकीकरण कसरी गर्ने, एकीकरणलाई सफल बनाउने विधि के हो ? सहकारीमा फोर्स मर्जर सम्भव छ कि छैन ? भन्ने विषयमा पनि छलफल हुनेछ ।

कोरियाका सहकारीमा पनि समस्या आयो, त्यसपछि समाधानका लागि राज्य र अभियान दुवै लागे । समस्या समाधान पनि भयो । हामीकहाँ त्यस्तो बातावरण कसरी बनाउन सकिन्छ ? सहकारीमा नयाँ स्वरुपबाट जानको लागि नेपालले के कस्तो रणनीति अपनाउनुपर्छ भन्ने विषयमा पनि छलफल गरी मार्ग प्रशस्त हुनेछ ।

समिटमा बागमती प्रदेशभरिका बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाको सहभागिता रहन्छ?
बागमती प्रोस्कुन आयोजक हो । समिटमा बागमती प्रदेश सरकारको पनि सहयोग लिन्छौं । नेफ्स्कुनलाई सहयोगीको रुपमा राखेका छौं । समिटमा १३ वटै बचत संघहरु सहआयोजकका रुपमा रहेका छन् । समिटमा १३ जिल्लाका बचत तथा ऋणका साथै अन्य सहकारी संस्थाहरुका प्रतिनिधिहरुलाई पनि सहभागी गराउँछौं ।

साझा धारणा विकास गर्ने कुरा उठान गर्नुभयो, सहकारीमा अहिलेसम्म सामुहिक धारणा विकास हुनै नसकेको हो?
सहकारी अभियानमा अहिलेसम्म साझा धारणा विकास हुन सकेको छैन । सहकारी अभियानभित्र जिल्ला, प्रदेश र केन्द्रमा विभिन्न संघहरु तथा राष्ट्रिय सहकारी महासंघ रहेको छ । सबै सहकारीहरुको साझा धारणा के हुनसक्छ भनेर हामीले छलफल गरिराखेका छौं । हामीले सहकारीमा तालिम शिक्षाको लागि स्रोत केन्द्र स्थापना गरौं भनेर लागेका छौं । जिल्ला संघ, प्रदेश संघ, केन्द्रीय संघ र महासंघले पनि विभिन्न तालिम दिइराखेका छन् । तालिममा एकरुपता छैन । त्यसैले स्रोतकेन्द्र स्थापना गरी त्यसमार्फत् पाठ्यक्रम नै विकास गरेर लैजाउँ भन्ने हाम्रो मान्यता हो । तालिमलाई प्रभावकारी बनाउन र कम शुल्कमा तालिम दिउँ भन्ने प्रोस्कुनको धारणा हो । धेरैलाई सहभागी गराएर जोखिम न्यूनिकरणको विषय तल्लो तहसम्म पुर्याउने हाम्रो लक्ष्य छ ।

साकोस समिटले सहकारी क्षेत्रमा देखिएको समस्याको पहिचान र समाधानको बाटो तय गर्छ त?
हामीले सरकार, राष्ट्रिय सहकारी महासंघ र नेफ्स्कुनलाई समेत समिटमा सहभागी गराएर बर्तमान समयमा देखिएको समस्यामाथि छलफल गरी समाधानको संयुक्त प्रयास खोज्छौं । के कारणले सहकारीहरु समस्यामा परे त्यसको पहिचान गरौं । राम्रो संस्थालाई क वर्ग, ठिकै खालको संस्थालाई ख वर्ग र जोखिममा रहेका तथा सुधार गर्न सकिने संस्थालाई ग र घ वर्गमा राखेर ती संस्थाहरुलाई व्यवस्थित बनाउँदै लैजाने दायित्व सरकार र अभियान दुवैको हो । यो विषयमा समिटमा छलफल हुन्छ । बागमती प्रदेशभित्र रहेका संस्थाहरुको अवस्था कस्तो छ भनेर अध्ययन गर्ने र रिपोर्ट समेत बनाउने तयारी गरेका छौं । त्यसका लागि राज्य, केन्द्रिय संघ र महासंघको सहयोग लिन्छौं । समिटबाट हामी घोषणापत्र जारी गर्दैनौं । संकल्पपत्र मात्र जारी गर्छौं । आगामी दिनमा सदस्यको बचतको सुरक्षा कसरी गर्ने, संस्थाहरुलाई सुशासनमा कसरी ल्याउने र जोखिम न्यूनिकरणका उपायहरु कसरी अवलम्बन गर्ने, त्यसका लागि सरकार र अभियानले के गर्ने भन्ने विषयमा मन्थन गरेर साझा धारणा निकाल्छौं ।

समिटमा सहभागीको उत्साह कस्तो छ ?
हामीले समिटलाई फरक ढंगले गर्न गइरहेका छौं । धेरै सहभागि जुटाउने भन्दापनि समिटलाई स्तरीय बनाउने उद्देश्य हाम्रो छ । सहभागी ल्याउने जिम्मा १३ वटै बचत संघलई दिएका छौं । सहभागीहरुले बचत संघमा रजिष्ट्रेशन गर्न सक्नुहुन्छ भने प्रोस्कुनको कार्यालयमा पनि रजिष्ट्रेशन खुल्ला गरेका छौं । फागुन ५ गतेभित्र नाम दर्ता गराएकाहरुलाई समिटमा सहभागी गराउनेछौं । सोही अनुसार सूचना जारी भएको छ । संस्थाका व्यवस्थापन प्रमुखहरुको सहभागितामा समिटमा हुनेछ ।

पछिल्लो समय जिल्ला तहदेखि प्रदेश र केन्द्र तहसम्म यस्ता गोष्ठी तथा समिट आयोजना हुने गरेको छ । यस्ता समिटहरुको आयोजना हुनु कत्तिको आवश्यक देख्नुहुन्छ ?
हरेक वर्ष समिट गर्नु राम्रो होइन । तीनचार वर्षमा एकपटक गर्दा यसको महत्व रहन्छ । केन्द्रिय संघहरुले समिट गर्दा अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यासको बारेमा छलफल गर्नुपर्छ । प्रदेशभित्रका संस्थाहरुको अभिभावक रहेकाले ती संस्थाहरुको विकास र प्रवर्धन गरी सुशासनमा ल्याउने दायित्व हाम्रो हो । हामीले सरकारलाई पनि सहयोग पुर्याउने काम गर्नुपर्छ । जिल्ला भित्रका सहकारीमा सुशासन ल्याउने, जोखिम न्यूनिकरण गर्ने, प्रवद्र्धन र विकास गर्ने काम जिल्ला संघहरुले गर्छन् । प्रदेश संघले १३ जिल्लाका ८ हजार सहकारीको माझमा काम गर्नुपर्छ । गोष्ठीका लागि गोष्ठी गर्नुभन्दा पनि सहकारी क्षेत्रलाई अगाडि बढाउन एवं सकारात्मक सन्देश दिनको लागि समिट हो । समिटबाट निकालिएको निचोड सहकारी ऐननियम र सरकारले ल्याउने पोलिसीहरुहमा समावेश गरेर लैजानुपर्छ । त्यसका लागि यस्ता समिटहरु गर्नुपर्छ ।

समिटबाट जारी हुने संकल्पपत्रले बागमती प्रदेशका ८ हजार सहकारीलाई मार्ग निर्देशन गर्नसक्ला?
हामी सहकारी मन्त्रालय, सहकारी विभाग र बागमती प्रदेश पर्यटन, संस्कृति तथा सहकारी मन्त्रालयलाई पनि संकल्पपत्र बुझाउँछौं । उहाँहरुले पनि सहकारीमा अहिलेको आवश्यकता र समस्या समाधानको विषयमा समिटमा छलफल गर्न सुझाव दिनुभएको छ । समिटमा आएका सुझावहरुलाई कार्यान्वयन गर्ने प्रतिवद्धता उहाँहरुले जनाउनुभएको छ । १३ जिल्लाका सहकारीमा देखिएका समस्या के छन् र कसरी समस्या समाधान गर्न सकिन्छ ? जिल्ला तहदेखि केन्द्रसम्म सञ्जाल व्यवस्थापनमा कसरी मिलेर जान सकिन्छ र कामको वर्गिकरण कसरी हुन सक्छ? स्थानीय तहसम्म रहेका सहकारी संस्थामा हाम्रा कुराहरु पुर्याउन के गर्न सकिन्छ र सुशासन कायम गर्न हुन्छ ? ती विषयमा घनिभूत छलफल गरेर मात्र संकल्पपत्र जारी गर्छौं ।

अन्त्यमा के भन्नुहुन्छ?
समिटले सहकारी क्षेत्रमा देखिएको समस्या पहिचान र त्यसको निराकरणका उपाय खोजी गर्नेछ । आगामी दिनमा यस्ता समस्या आउन नदिन राज्यले आवश्यकता पर्दा ऐन संशोधन गरेर अगाडि बढ्नुपर्छ । कर्जा सूचना केन्द्र, बचत तथा कर्जा सुरक्षण कोष, ऋण असुली न्यायाधिकरण गठन गरेर समस्या समाधानमा सहयोग पुर्याउनुपर्छ । स्थिरिकरण कोष मुख्य उद्देश्य अनुसार सञ्चालन हुन सकेको छैन । यो कोषमा १०औं अर्ब पैसा भयो भने मात्र समस्या पर्दा संस्थाहरुलाई रेस्क्यु गर्न सकिन्छ । शुरुमा संस्थाको ब्यालेन्स सिटको आधारमा र पछि कम पैसा लिँदै ठूलो कोष खडा गर्न सकियो भने समस्या पर्दा संस्थाहरुलाई सहयोग गर्न सकिन्छ । सोही अनुसार कोषलाई अघि बढाउनुपर्छ ।