“ढिलो न्याय दिनु न्याय नदिनु बराबर हो” । कानुनको यो सर्वमान्य सिद्धान्तका बारेमा समस्या ग्रस्त सहकारीको छानबीन गर्न बनेको आयोगका अध्यक्ष तथा पूर्व न्यायाधिश गौरीबहादुर कार्की जानकार छन् ।

गत आर्थिक बर्षमा मात्रै २ दर्जन भन्दा बढी सहकारीले ७ अर्ब भन्दा बढी ठगी गरिसकेका छन् । यहि ठगीलाई नियन्त्रण गर्न अर्थमन्त्रालयका सहसचिव बैकुन्ठ अर्याल र राष्ट्र बैंकका डेपुटी गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीको संयोजकत्वमा २ छुट्टा छुट्छुटै समिती बनाएर समस्याको अध्ययन गरे पनि सुझावहरु कार्यन्वन भने हुन सकेको छैन । यस अघि बनेको आयोगको सुझावले सहकारी क्षेत्रमा नयाँ आयम ल्याउला भन्ने आशा पालाएको थियो । तर त्यो सुझाव तुहिन धेरै समय लागेन । हालै मात्र सरकारले गठन गरेको आयोग सबैको आशाको केन्द्रविन्दु बनेको छ । अब घरबार विहिन बनेका र बुझेर नबुझेर सात पुस्तालाई पुग्ने सम्पती गुमाएकाहरुलाई कसरी न्याय दिलाउन सकिएला यो आयोगकै हातमा छ ।

सहकारीमा देखिएको समस्या समाधान कसरी गर्ने र अबको सहकारी आन्दोलन कता लैजाने भन्ने दिशानिर्देश गर्ने काम अब आयोगकै हो । तर आयोगले यो जिम्मेवारी उचित तरिकाले बहन गरेको देखिएन । सहकारीमा देखिएको समस्याले सर्वसाधारणमा इतिहासमै सबै भन्दा बढी निराशा छायो । कानुन कम्जोर भयो, ठगहरु इज्जतदार बने । नियामक निकाय आफ्नै डम्फु बजाउदै छ । यो शुभ संकेत होइन ।

४। ५ करोड उठाएर केही सञ्चालकहरु भागेका छन् उनीहरुलाई पक्राउ गर्न र सम्पत्ति खोज्नुपर्ने झन्झट आयोगलाई छ । अरु त जनता ठगेर आयोगमा गुहार माग्ने सहकारी संचालकहरु नै छन्। तीन महिने समयावधि पाएको आयोगले दुई महिना बितिसक्दा पनि सरकारबाट सहयोग भएन भन्दै गुनासो पोख्न थालेको छ । उजुरी परेका सहकारी संस्थाका सञ्चालकलाई पक्राउ गर्न र उनीहरुको सम्पत्तिमाथि छानविन गर्न नेपाल प्रहरी र सीआईबी नखटिने हो भने आयोगले एक जनालाई पनि समात्न नसक्ने अबस्था आयो भन्ने आयोगलाई नै अब कस्ले न्याय देला ?

तर कार्कीले आयोगको अध्यक्ष भएर गए पछि भाषण बढी गरे छानबीनको नाममा सञ्चालकलाई बोलाएर बयान लिने काम गरे । समस्यामा परेका सहकारीको अडिट गर्ने कार्यलाई उनले तिब्रता दिएको भए धेरै समस्याको चुरो पत्तो हुन्थ्यो होला । तर इमरजेन्सी वार्डमा रहेको बिरामीलाई ओपिडीमा राखेर समाधान गर्ने प्रयास गरे । तर उनले सम्पर्कमा नआउने सञ्चालकको सम्पती जफत गर्ने गफ चुटे तर ति सम्पती कता लुकाएका छन् भनेर खोज्ने प्रयत्न नै गरेनन्। कार्कीले सुधीर बस्नेतले सर्वसाधारण कसरी डुबाए र अन्य सहकारीमा कस्तो समस्या आयो कसरी भयो भन्ने बुझेनन् । सयाद कार्कीले यती बुझे “सुधीरले पैसा कमाउनु भनेको सबै बचतकर्ताले रकम फिर्ता पाउनु हो ।”

तर अहिले जब राती तब बुढी ताती स्थितीमा आयोग आएको हो भन्दा अन्यथा नपर्ला । तर यो आयोगले पनि विगतका आयोगको भन्दा बढी काम गर्ने अबस्था देखिदैन । आयोगलाई काम गर्ने वातावरण नबनाउनु वा भौतिक पूर्वाधारमा समेत सहयोग नहुनु सरकार र सहकारी अभियान दुबैको कम्जोरी हो । स्वायत्त आयोग भएकाले काम गर्न अप्ठ्यारो छैन । जाँचबुझ आयोगको काम भने भद्रगोल बनाउदै लगियो भने , श्रीमान् न्याय कहिले हुन्छ ?