‘सिवाईसी साकोस सहकारी सिकाईको केन्द्र भएको छ’ (चण्डीप्रसाद शर्मा पौडेलको अन्तर्वार्ता)

 

चण्डीप्रसाद शर्मा पौडेल, अध्यक्ष

सिवाईसी बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लि. बागलुङ

सहकारी क्षेत्रको यात्रा कहिलेबाट सुरु भयो ?

२०४९/०५० साल तिरबाट सहकारी क्षेत्रको यात्रा सुभारम्भ भयो । विकू र अ‍ैंचोपैंचो सहकारीको सदस्य त्यस समयमा भयो र त्यहीँबाट सहकारी यात्र सुरु भएको हो । त्यसपछि बागलुङमा एकता सहकारी संस्था स्थापना गरेका थियौं । त्यस सहकारी सिमित घेरैमा सिमित भयो । एकता सहकारी सहरमै केन्द्रित भयो । गाउँ गाउँमा जान सकेन । गरिब, विपन्न र पिछडिएको सहमुदायमा त्यस सहकारी जान सकेन । त्यसपछि ग्रामिण क्षेत्रमा कन्द्रित हुनुपर्छ भनेर सिवाईसी बचत तथा ऋण सहकारी स्थापना गरियो । २०६७ असोज २२ गतेबाट सिवाईसीले कारोबार सुभारम्भ गरेको हो ।

सिवाईसी स्थापनाको कारण के थियो ?

सिवाईसी सहकारीको परिकल्पना गर्दा देशभर २९ हजार संस्था थिए । २९ हजार सहकारीले जुन काम गर्दै आएका थिए सोही काम गर्न नयाँ सहकारी परिकल्पना गर्न आवश्यक थिएन । बागलुङ जिल्लामै २ सयको हाराहारीमा संस्था स्थापना भैसकेका थिए । सबै सहकारीभन्दा फरक र सहकारीको मुल्य मान्यता अनुसार काम गरौं भन्ने सोंचले सिवाईसी सहकारीको स्थापना गरेका हौं ।

कस्तो सहकारीको परिकल्पना गर्नु भएको थियो ?

त्यस समयमा गरिब, विपन्नलाई सहकारीले समेट्न सकेको थिएन । सहकारीको दर्शन आशमा नभई प्रयासमा बाँच्नु पर्दछ भन्ने हो । सदस्यलाई प्रयास गर्ने कुराहरु सहकारीले सिकाउन सकेको थिएन । वित्तीय योजना बनाउन सकेका थिएन । ऋण दिएर सदस्य धनी हुन्छन्भन्दा पनि बचत गर्न सिकाउनु महत्वपूर्ण कुरा थियो । पहिलो कुरा सदस्यलाई बचत गराउन सिकाउनु थियो । बचत गराउन सिकाउन सक्यौं भने ३० हजार रुपैयाँ कमाउन विदेशीनु पर्ने स्थिती रहँदैन । हाम्रो समाजिक मुल्य ह्रास हुँदै गएको छ र थियो । मान्छेहरु ठुलो बसेका छन् उनीहरुको मन फुटेको छ । आत्मियता पनि टुटेको छ । यी कुराहरु जोड्ने, सामाजिक पूँजीलाई अगाडी बनाउने भनेर फरक ढंगको काम गरेका हौं । हुने खानेको पैसा हुँदा खानेमा पु¥याउने सोंचले सिवाईसी जन्माएका हौं । अहिलेको समयमा पनि छरिएको पैसा एकिकृत गर्ने सोंचले अघि बढ्र्यौ भने सहकारीले सदस्यको आवश्यकता पुरा गर्न सक्दैन भन्ने हमीलाई लागेको थियो । पैसा हुनेबाट नहुनेकोमा पु¥याउने सोंचले सिवाईसी स्थापना गरेका हौं । सहजै संस्थाको सदस्यता प्रदान गर्दछौं । सदस्यलाई सहकारी बुझाउँछौं । बचत र ऋण मात्र नभएर क्रेडिट प्लसका कुराहरु सिकाउँछौं ।

अन्य सहकारी र सिवाईसी बीच फरक के छ ?

संस्था स्थापना कालदेखिनै हामी भिन्न काम गर्न खोजिरहेका छौं । हामी शहर केन्द्रित नभई दुर दराजमा जान खोजिरहेका छौं । अति विपन्न वर्गलाई सहकारीमा आवद्ध गराउने अभियान मै छौं । सदस्य केन्द्रित सहकारी हौं हामी । सदस्यको सुख दुःखमा हामी साथ दिन चाहन्छौं । संस्था स्थापना आवश्यकता महशुसनै त्यहीबाट भयो । अन्य सहकारीले जस्तो बचत तथा ऋणमा मात्रै केन्द्रिय हामी कहिल्यै भएका छैनौं । सदस्यको आर्थिक, सामाजिक र साँस्कृतिक पक्षमा हामी केन्द्रित छौं । सदस्यलाई आवश्यक तालिम, विभिन्न कार्यक्रम, शिप लगायतको सेवा हामीले प्रदान गरिरहेका छौं । दिउँसोमा मात्र नभई रातको समयमा समेत सेवा प्रदान गर्दै आएका छौं । रात्रीकालिन सेवा समेत संस्थाले प्रदान गर्दै आएको छ ।

रात्रीकालिन सेवाको कुरा गर्नुभयो । यस सेवाको बारेमा बताईदिनुस् न ?

बिरामी भयो भने रातीनै संस्थाले पैसा उपलब्ध गराउँछ । विहान ७ बजेदेखि बेलुका ७ बजेसम्म अफिसबाटै सेवा प्रदान गर्दै आएका छौं । राती ७ बजेदेखि बिहान ७ बजेसम्म रात्रीकालिन सेवाबाट सेवा सदस्यले पाउँछन् । त्यससमयमा इमरजेन्सी र नियमित सेवा दुबै प्रदान हुन्छ । इमेरजेन्सी सेवामा बिरामी हुँदा पैसा पाउने, रगत आवश्यक परेमा पनि उपलब्ध हुन्छ । बिरामी पर्दा सदस्यले सेवाकेन्द्रबाट २५ हजार र मुख्य कार्यालयबाट २५ हजार तुरुन्तै पाउँछ ।

सहकारी सदस्य केन्द्रित भन्ने अनि सदस्यलाई अप्ठेरो परेको बेला साथ नदिने हो भने सहकारीको के काम । रातीको समयमा अप्ठेरो परेर पैसा आवश्यक परेको बेला भोली अफिस खुलेपछि आउनुस् भन्न मिल्दैना । त्यो अन्याय हुन्छ । हाम्रो संस्थामा अवलोक गर्न आउने सहकारीकर्मीहरुलाई रातको समयमा पनि अन्तरक्र्रिया गराउने व्यवस्था गरेका छौं । सदस्य बन्न पनि रातीको समयमा सक्म्छन् ।

संस्थाले के कस्ता कार्यक्रम सदस्यहरु बीच गर्दै आएको छ ?

संस्थाले बचत तथा ऋणका अलावा सामाजिक उत्तरदायीत्वका कार्यहरु गर्दै आएको छ । जस्तैः शेयर सदस्य तथा निजका आफान्तहरुको मृत्युमा अध्र्वदैहीक सुविधा, सुत्केरी पोषण सुविधा, छात्रवृति सुविधा, औषधि उपचार सुविधा, चौरासी पुजा सुविधा, सदस्य तथा सदस्यका आफान्त विरामी भै आपत विपत परेका बेलामा र संस्थाको अवलोकन भ्रमणमा आउनेहरुका लागि चौवीसै घण्टा सेवा प्रवाह गर्ने अभिप्रायले ३६५ दिन र रात्रीकालीन इमरजेन्सी कलिङ सेवा मार्फत सेवा दिदै आएको छ । त्यस्तै संस्थाले एकल महिलाहरुलाई मासिक पेन्सन सुविधा प्रदान गर्दै आएको छ । गर्भवती भएका सदस्यहरुको ४ पटकसम्म गर्भ परीक्षण गर्न जाँदा खर्च प्रदान गर्दै आएको छ । जेष्ठ नागरिक पेन्सन सुविधा, असल ऋण कारोवार गर्ने सदस्यहरुलाई असल ऋणी परिचय–पत्र (ग्रीन कार्ड) गर्दै आएको छ ।

सदस्यहरुलाई सहकारी बुझाउन, व्यवसायिक बनाउन, बचत गर्न सिकाउन कत्तिको सक्नु भएको छ ?

हामी अति विपन्न वर्गमा जान खोजिरहेका छौं । हामीले गर्ने मोडालिटी फरक बनाएका छौं । साविकका गाविसको वडाहरुमा गाउँ टोल समन्वय उपसमिति बनाएका छौं । त्यहाँ सदस्य भए पनि नभएपनि त्यस क्षेत्रका मानिसलाई सहकारी शिक्षा, वित्तीय साक्षरता दिने, सदस्य बन्न अनुरोध गर्ने काम गरिहरेका छौं । राजनीतिक दल भोट माग्न घर घर गएजस्तै सदस्य बन्न अनुरोध गर्दछौं । सिवाईसीको सदस्य बन्न मन नलागे कुनै न कुनै सहकारीमा आवद्ध हुन अनुरोध गर्दछौं । जुन संस्थामा भएपनि बचत गर्न सिकाउँछौं । हाम्रैमा सदस्य बन्नुस् भनेर भन्दैनौं । फजुल खर्च नगरेर बचत गर्ने बानी बसान्न सिकाउँदै आएका छौं । आम्दानीभन्दा खर्च कम गर्न अनुरोध गर्दछौं । ग्रामिण क्षेत्रमा सदस्य केन्द्रित र समुदायमा आधारित काम गर्दै आएका छौं ।

संस्थाबाट सदस्यहरु सन्तुष्ट छन् ?

११ हजार सदस्यमध्ये ६० प्रतिशत सदस्य पूर्ण रुपमा सन्तुष्ट छन् । हामीले हरेक वर्ष सर्वेक्ष गर्दै आएका छौं । संस्थामा सुझाव पेटीका, सर्वेक्षण फर्म संस्थामा राखेका छौं । त्यहाँबाट पनि सुझाव संकलन हुन्छ । सदस्यको सुझाव सञ्चालक समितिको बैठमा एजेण्डा बनेर जान्छ । छलफल हुन्छ । पारित पनि गरिन्छ । त्यसको जानकारी सदस्यलाई पनि गराउँछौं । सदस्य पनि खुसी हुन्छन् हाम्रो कुराको सुनुवाई हुँदो रहेछ भनेर । सदस्यको घर घरमा सर्वेक्षणको लागि समेत पठाउँछौं । संस्थाको कर्मचारी जाँदा सबै राम्रो मात्र भन्छन् भनेर बाहिरी मान्छे सर्वेक्षणमा पठाउने गरेका छौं ।

संस्थाको वित्तीय अवस्था र सदस्यहरुको आवद्धता बारे जानकारी गराईदिनुस् न ?

संस्था स्थापनाको समयमा २७ जना थियौं । ८० जनाको प्रतिव्यक्ति एक/एक लाखबाट सहकारीले कारोबार सुभारम्भ गरेको हो । हाल संस्थाको सदस्य ११ हजार जना पुगेको छ । संस्थाको ब्यालेन्स सिट १ अर्ब २५ करोड पुगेको छ । ११ वटा सेवा केन्द्रबाट सदस्यलाई सेवा प्रदान गरिरहेका छौं । सिवाईसीमा ५६ जना कर्मचारी छन् । करिब ६ करोड रुपैयाँ संस्थाको विभिन्न कोषहरुमा रहेको छ ।

सहकारी अभियान र सरकारी तबरबाट सहकारी एकिकरणको कुरा उठिरहन्छ । यसबारे तपाईंको धारणा के छ ?

सहकारीमा एकिकरण आवश्यक छ । हरेक संस्था सबल हुनु आवश्यक छ । सहकारी सदस्य केन्द्रित हुनै पर्दछ । सदस्यको हरेक समस्यामा सहकारीले साथ दिनु पर्दछ । सिवाईसी साकोस एकिकरणकै अभियानमा छ । केही समय भित्र देशभरका सबैभन्दा धेरै सहकारी एकिकरण गर्ने दर्जामा हामी पुग्दैछौं । हालसम्म ७ वटा सहकारी एकिकरण गरिसकेका छौं । २६ वटा सहकारी केही समय भित्रैमा एकिकरण गर्दै छौं । सबै सहकारीको साधारणसभाबाट पनि पारित भैसकेको छ ।

सिवाईसीमा सहकारीकर्मीहरु धेरै पुग्ने गरेका छन् नी ?

हामीले सदस्यहरु बीचमा गरेका कामहरु हेर्न आउनु हुन्छ । सिकेर जानु हुन्छ । सिवाईसी सहकारी सिकाईको केन्द्र पनि हो । देशभरका सहकारीकर्मीहरु हाम्रो संस्थामा अवलोकन, अध्ययन गर्न आउनु हुन्छ । गत वर्ष ६ हजार सहकारीकर्मी हाम्रो संस्थामा आईपुग्नु भएको थियो । यस वर्ष अहिलेको समयमा करिब २ हजारले अध्ययन अवलोकन गरिसक्नु भएको छ । यसले सहकारी पर्यटनको पनि विकास भएको छ । धेरै संस्थाले हामीले गरेका कामहरु सिकेर आफ्नो संस्थामा लागू गर्नु भएको छ । हाम्रो संस्थाा सहकारी अध्ययन अवलोकनको केन्द्र एवं सिकाई थलोको रुपमा विकास भईरहेको छ ।

आगामी दिनमा कस्तो सिवाईसीको परिकल्पना गर्नुभएको छ ?

वि.स २०९० सम्ममा देशकै उत्कृष्ठ संस्थाको रुपमा सिवाईसी हुनेछ । संस्थामा ५० हजार सदस्य आवद्ध हुनेछन् । संस्थाको २० वटा सुविधा सम्पन्न सेवा केन्द्र हुनेछन् । १५० जना कर्मचारी संस्थाको हुनेछ । ३ वटा प्रशोधन उद्योग स्थापना हुनेछन् । ३ सय जना सदस्यले पेनशन बुझ्नेछन् । ३ वटा होमस्टे सञ्चालन हुनेछन् ।